Twierdza Josefov (Pevnost Josefov)

Twierdza Josefov, pierwotnie Pies, powstała w latach 1780-1787 dla ochrony wschodnich Czech przed pruskim zagrożeniem. Umieszczenie jej w odległości 20 km od granicy wynikało z ówczesnej strategii obrony terytorium silnymi jednostkami polowymi, których zapleczem było kilka wielkich twierdz. Oprócz Josefova były to jeszcze w Czechach twierdze: Hradec Kralove, Terezin i oczywiście Praga, na Morawach zaś przede wszystkim Ołomuniec. System obronny josefovskiej twierdzy odpowiadał ówczesne taktyce i uzbrojeniu armii. Bronić jej miało aż 12 tysięcy żołnierzy. Zgodnie z założeniami twierdza miała po zamknięciu jej bram bronić się przez 5 miesięcy. Wówczas bowiem uważano, że twierdza, której nie zdobyto w ciągu 4 miesięcy jest nie do zdobycia i odstępowano do oblężenia.
Josefov zbudowano na podstawie planów służącego Habsburgom francuskiego inżyniera Duhamela de Ouerlonde, który w swym projekcie połączył fortyfikacyjne doświadczenia swych nauczycieli z wykorzystaniem zalet danego terenu. Jądro twierdzy położone było na wzniesieniu u spływu rzek Łaby i Metuji, a przedmoście chronione było przez umocnienia koronowe. Przegradzając rzeki można było dodatkowo zatopić część najbliższej okolicy. Do wnętrza twierdzy wiodły cztery bramy. Nazwa Josefov nadana została dla upamiętnienia założyciela miasta-twierdzy - cesarza Józefa II. Powierzchnia twierdzy Josevof wynosi łącznie 289 ha.
W ciągu XVIII wieku fortyfikacje bastionowe osiągnęły szczyt swego rozwoju, a francuska szkoła fortyfikacji sławna była w całej Europie. Josefov jest jej wybitnym przykładem. Jest też również jednym z ostatnich obiektów tego rodzaju - miastem zbudowanym w dziewiczym terenie zupełnie od zera.
Josefovska twierdza była ciągu swych dziejów kilkakrotnie przygotowywana do obrony, jednakże ani wojny napoleońskie, ani prusko-austriacka wojna 1866 roku nie przyniosły jej bojowej sławy. Stratedzy XIX wieku kierowali się, bowiem innymi zasadami prowadzenia wojen niż ich poprzednicy. Josefov nigdy nie wziął udziału w walkach. Natomiast był też wykorzystywana jako więzienie np. po powstaniu styczniowym w twierdzy przetrzymywany był, wzięty do niewoli polski generał Marian Melchior Langiewicz. W roku 1888 Josefov pozbawiono statusu twierdzy i zaczęto stopniowo likwidować jego fortyfikacje. Pozostał jednak typowym miastem garnizonowym. W roku 1948 przyłączono go do sąsiedniego miasteczka Jaromery.
Na uwagę zasługuje również wewnętrzna zabudowa Josefova. Wszystkie budynki powstały według jednolitych założeń i tworzą rzadki zespół urbanistyczny. Dlatego też w roku 1971 uznano Josefov za miejski zespół zabytkowy. Z systemem obronnym twierdzy zapoznać się można najlepiej zwiedzając jej podziemia, natomiast historię miasta dokumentuje ekspozycja miejskiego muzeum umieszczonego w dawnym ratuszu. Rozwój sztuki fortyfikacji był blisko związany z doskonaleniem broni palnej, a przede wszystkim artylerii. Dzieje wojskowości były nieustannym współzawodnictwem pomiędzy skutecznością środków napastnika a obronnością twierdzy. Wytrzymałość umocnień była jednak tylko jednym z warunków skutecznej obrony, drugim był aktywny opór obrońców. Obu tym celom podporządkowane były konstrukcja i forma poszczególnych części fortyfikacji. Najważniejsze były bastiony, przed nimi półksiężyce, dalej kurtyny, raweliny, drogi ukryte, place broni i dziesiątki innych elementów. Inżynierowie wojskowi używali ich jak klocków zestawiając z nich coraz przemyślniejsze układy. Jeden z elementów fortyfikacji miał zabezpieczać drugi, a jednocześnie nie przeszkadzać obrońcom w ostrzeliwaniu nieprzyjaciela. Budową fortyfikacji zajmowali się również wybitni artyści i architekci. Najczęściej używanym do budowy materiałem była zwykła ziemia, kamień a przede wszystkim cegła, której zużywano dziesiątki milionów. W budowie uczestniczyły oprócz wojska tysiące ludzi różnych zawodów. Szacuje się, że do budowy twierdzy Josefov zużyto pół miliarda (500 000 000) cegieł.
Podziemia josefovskiej twierdzy z systemem drenażu i kominów wentylacyjnych są wybitnym zabytkiem techniki. W XVIII wieku były one największe w całej Europie. Ogólna długość chodników, łącznie z minowymi wynosi ok. 45km. Dalsze kilometry mierzy unikalna sieć kanalizacji do dziś odwadniająca całe miasto. Podziemiami są też rozległe kazamaty ukryte wewnątrz wałów. Służyły one do zakwaterowania żołnierzy w trakcie walk, ich bezpiecznego przemieszczania, składowania materiałów, a te wyposażone w strzelnice do samej walki. Do zwiedzania z przewodnikiem udostępnionych jest ok. 10km podziemi. Dodatkową atrakcją jest to, że zwiedzając podziemia turyści przyświecają sobie świeczkami.
Josefov jest obecnie częścią miejscowości Jaromer.

Oficjalna strona twierdzy Josefov - http://pevnostjosefov.wz.cz
Stronka dotycząca twierdzy - http://www.josefov.com
Klub miłośników historii Josefowa - http://josefov.1866.cz

Źródło: http://www.eczechy.pl/turystyka/w6kutna.htm