Spisky Hrad (zamek)

Na wapiennej skale na wysokości 634 m.n.p.m. góruje nad Kotliną Spiską jeden z najcenniejszych zabytków Spiszu, narodowa pamiątka Zamek Spiski. Swoją powierzchnią przewyższającą 4 hektary jest uważany za jeden z największych kompleksów zamkowych w Europie Środkowej. Bogate są także jego dzieje. Skała, na której się rozpościera, była zasiedlona już w młodszej i późniejszej epoce kamiennej. Jednak pradawne zasiedlenie nastąpiło na przełomie naszej ery, kiedy tu powstało potężne i ogromne umocnione grodzisko ludu tzw. kultury puchowskiej.

Dzieje Zamku Spiskiego i jego rozwój architektoniczny w istotnej mierze skorygowały i uzupełniły dokładne badania naukowe archeologiczne i architektoniczne, które były tu przeprowadzane przez dziesięć lat. Chyba najbardziej znanym odkryciem było znalezienie i określenie wieku najstarszej części architektonicznej zamku, okrągłej wieży mieszkalnej (która zanikła w pierwszej połowie XIII wieku), zbudowanej w XI - XII wieku. Około roku 1230 zostaje zbudowana obecna okrągła wieża, romański pałac i inne części górnego zamku. Kiedy zamki, pomiędzy którymi i Zamek Spiski, znakomicie się spisały podczas najazdu tatarskiego.

Zamek stał się ośrodkiem królewskiej żupy. Często w nim zamieszkiwali znani dostojnicy. W roku 1275 zajął go komes Roland, który się zbuntował przeciwko panującemu. Potem należał do królowej Elżbiety Kumańskej, matki Władysława IV. O zamek trwały walki też w pierwszej połowie XIV wieku. W roku 1312 chciał go zdobyć Matus Cak Trenciansky, ale zamek został obroniony. Krótko potem został przebudowany w stylu gotyckim i rozszerzony. W roku 1443 zdobył go Jan Jiskra z Brandysa, walczący o prawa do korony Władysława Pogrobowca. Najpierw na zboczu pod zamkiem postawił małą umocnioną fortecę, potem zlecił wybudować fortyfikacje wielkiego dziedzińca. W taki sposób zyskiwał powoli zamek obecny wygląd i rozmiary. Istotnym punktem zwrotnym w historii zamku był rok 1464, w którym panujący podarował ten do tej pory królewski zamek szlachcicom Imrichovi i Stefanowi Zapolyom. Jest interesujące, że mimo tego, że Zapolyowie byli właścicielami ponad 70 zamków, uważali Zamek Spiski za swój podstawowy zamek i na nim byli osiedleni. W znaczący sposób go rozbudowali i zmodernizowali. Postawili nową kaplicę, podwyższyli i wzmocnili wieżę, w stylu gotyckim przebudowali romański pałac, przy czym zatrudniali tych samych kamieniarzy, którzy im budowali kaplicę nagrobną w Spiskiej Kapitule. Na zamku urodził się też ostatni król węgierski przed Habsburgami Jan Zapolya. Był on ostatnim właścicielem zamku z tego rodu i dlatego, gdy przegrał walkę o tron węgierski, zamek został w marcu 1528 roku skonfiskowany przez Habsburgów. Ale już w roku 1531 podarowali go Aleksemu Turzonowi. Turzonowie przystosowali zamek do swoich potrzeb i nadali wielu jego budynkom renesansowy charakter. Gdy w roku 1636 wymarli w linii męskiej, zyskali zamek Csakyowie, którzy byli jego właścicielami aż do roku 1945. Co prawda, mieszkali w nim jedynie do końca XVII wieku, ponieważ już od początku XVIII wieku Csakyowie budowali wygodne kasztele w Hodkowcach, a później także w Bijaczowcach, Kluknawie i w innych miejscach i tam się osiedlali. Do budowy tych kaszteli zużyli wiele elementów budowlanych z zamku. Na zamku pozostała jedynie jednostka wojskowa, która jednak po pożarze w roku 1780 go opuściła. Dopiero w ostatnich latach po dokładnych badaniach naukowych dokonuje się napraw, konserwacji a niektóre fragmenty zamku rekonstruuje. Dolny dziedziniec był już w roku 1983 udostępniony zwiedzającym.

Zamek ma wspaniałe położenie, roztacza się z niego przepiękny widok na okolicę, dlatego warto się trochę wysilić, by do niego dotrzeć.

UWAGA: Dla samochodów dostępny jest parking oddalony o 10 minut pieszo od bramy zamku (przyjazd z kierunku Hodkowców). Piesze podejście od Spiskiego Podgrodzia, gdzie również znajduje się parking, trwa około 40minut.

Więcej zdjęć i informacji na temat zamku uzyskacie na: www.spisskyhrad.sk